(DUTCH BELOW)
In the 1980s, Brooke Shields was one of America's biggest icons. A model, child star and actress, for countless years on end, she was literally everywhere, from billboards to television screens and from cinemas to magazine covers. The documentary Brooke Shields: Pretty Baby shows in detail what Shields herself has hinted at already in the past: that it wasn’t all that it’s cracked up to be. In 140 minutes, spread over two episodes, Shields tries to tell the story behind her career on the one hand, the common thread of which is, that, as a child, she was a victim of an alcoholic mother, a perverse entertainment industry and general misogyny. On the other hand, together with a number of experts, she attempts to place her story within the timeline of American feminism and anti-feminism. She succeeds very well at her first goal. The second one gives little room for nuance and leaves the viewer with many questions, which arguably was not the intention of any of the people involved.
For as long as she can remember, Brooke Shields was working. Managed by her mother Teri, a young Brooke scoured photoshoot after photoshoot, built up an impressive portfolio, and paid the rent of the house she lived in with her mother. The success she had built up with her widely admired looks only seemed to expand further with the jump to the silver screen. However, during her teenage years, a number of roles came her way, that already back then created controversy immediately, leaving a strange aftertaste in the mouths of both the actress, as well as media scholars and feminists.
Brooke Shields is probably best known for her work in the films Pretty Baby (1978) and Blue Lagoon (1980), in which she played highly sexualised characters. During the same period, she was also the face of a Calvin Klein campaign, in which she, along with a number of other young teenage models, had to come across as overtly seductive. Shields, her family and friends, and a number of experts, place the height of Brookes' media presence amongst other developments taking place in the United States at the time. Feminists had taken a stand against the sexualisation of women in the 1960s and 1970s, which was then increasingly opposed by the US media. As one expert speaker aptly puts it, their response was: "You're not going to be traditionally feminine? We'll replace you with little girls." As a result, the early 1980s saw a new conservative wind blow through America, equating the sexualisation of young girls, visible in street view, with a highly accessible brand of soft porn.
Brooke Shields' story goes to show that serious flaws were an issue within American society, the entertainment world, and Brooke's own environment at the time. Above all, Brooke did not understand the sexuality she had to portray as a child actress, due to her relationship with her mother Teri. She was an unpredictable alcoholic, who had the impression of possessing some sort of power over her daughter. If Brooke became even slightly independent, it threatened the control Teri exercised over her. At the same time, on film sets, little to no consideration was given by the male directors to the child star's young age, which has left Shields with unpleasant feelings. In addition, Brooke has been the vistim of exploitation, rape, and a leak of photos in which she posed nude - and, hello, was only 9 years old! The Justice Department legally sidelined her, for the same reason Pamela Anderson would have nothing to say about the distribution of a video stolen from her home years later: Brooke Shields was an actress and model, who had starred in several explicit films, and who, for that reason alone, couldn’t possibly have any problem with the photos being distributed further.
A number of milestones in her life only made it clearer to Brooke that she could no longer represent anything other than a sexualised creature to the film industry. She noticed that she was less in demand, when she went to university and her career began to falter, because she was also intelligent. And when she talked about her experience of postnatal depression as an adult, she was dragged through the mud by Tom Cruise, who felt he knew better what she was talking about - for which he eventually apologised.
Everyone in the documentary seems to take a very American stance on the subject of sexualising young (teenage) girls: it can only be harmful, so it shouldn't be possible. But this does leave me with some questions. Since the global #MeToo scandal, more and more filmmakers have been taking employee safety extremely seriously. A very good example is the Netflix hit series Bridgerton, the producers of which hired an intimacy specialist, in order to perform sex scenes as safely as possible. With such safety measures in place, should we still not be allowed to depict the budding sexuality of young women? Not even with the intention of making the audience feel uncomfortable, or to make them think critically, as was precisely the intention with a film like Pretty Baby? And what about representation? There is still a huge taboo on female sexuality, especially with young women. Isn't that partly due to the backlash against Brookes films? And wouldn't a better representation of strong female teenage characters exploring their sexuality with full awareness actually benefit young girls? Besides, what about the objectification of men? Should we just stop doing that altogether too?
These are all very valid questions, and I dare say with certainty that the makers of this documentary did not want to leave them with its viewers.
Brooke Shields: Pretty Baby can now be streamed now on Disney+.
Brooke Shields was in de jaren 80 één van Amerika’s grootste iconen. Als fotomodel, kindster en actrice was ze jarenlang overal te zien, op bilboards en televisieschermen tot in bioscopen en op tijdschrift covers. De documentaire Brooke Shields: Pretty Baby laat in detail zien, waar Shields zelf al meerdere keren naar gehint heeft: dat het niet alleen maar goud was wat er blonk. In 140 minuten, verdeeld over twee afleveringen, probeert Shields enerzijds het verhaal achter haar carrière te vertellen, waarbij de rode draad voornamelijk is dat zij als kind slachtoffer was van een alcoholistische moeder, een perverse entertainmentindustrie en algemene mysoginie. Anderzijds poogt ze met een aantal experts haar verhaal binnen de tijdlijn van het Amerikaanse feminisme en antifeminisme te plaatsen. In het eerste doeleinde slaagt ze heel goed. De tweede geeft weinig ruimte voor nuance en laat de kijker achter met veel vragen, wat niet helemaal de bedoeling van de betrokkenen lijkt te zijn geweest.
Zolang als ze zich kan herinneren, was Brooke Shields aan het werk. Gemanaged door haar moeder Teri, struinde een kleine Brooke fotoshoot na fotoshoot af, bouwde ze een indrukwekkend portfolio op, en betaalde de huur van het huis waar ze met haar moeder woonde. Het succes dat ze had opgebouwd met haar alom aanbeden uiterlijk, leek zich alleen maar verder uit te breiden met de overstap naar het zilveren scherm. Maar tijdens haar tienerjaren kwamen er een aantal acteerrollen voorbij, die destijds al voor controverse zorgden, en die bij zowel de actrice zelf als bij mediawetenschappers en feministen een vreemde nasmaak hebben achterlaten.
Brooke Shields is waarschijnlijk het bekendst om haar werk in de films Pretty Baby (1978) en Blue Lagoon (1980), waarin ze als jonge tiener sterk geseksualiseerde rollen vertolkte. In dezelfde periode was ze ook het gezicht van een Calvin Kleine campagne, waarin ze, samen met een aantal andere jonge tienermodellen, wel heel verleidelijke poses moest aannemen. Shields, haar familie en vrienden, en een aantal experts, plaatsen de hoogtijdagen van Brookes media-aanwezigheid tussen de algemene ontwikkelingen die de Verenigde Staten destijds doormaakten. De boodschap van deseksualisering van vrouwen uit femnistische hoek in de jaren 60 en 70, werd toen steeds vaker tegengewerkt door de Amerikaanse media. Zoals één van de sprekende experts het treffend zegt, was hun respons: “You’re not going to be traditionally feminine? We will replace you with little girls.” Het begin van de jaren 80 zag mede daardoor een nieuwe conservatieve wind waaien door het Amerikaanse landschap, die de seksualisering van jonge meiden gelijkstelde aan zeer toegankelijke soft porno in het straatbeeld.
Het verhaal van Brooke Shields laat zien dat er op dat moment serieuze mankementen bestonden binnen de Amerikaanse maatschappij, de entertainmentwereld en Brookes eigen omgeving. Brooke snapte bovenal niets van de seksualiteit die ze moest uitbeelden als kindactrice door haar relatie met haar moeder Teri. Zij was een onvoorspelbare alcoholiste, die de indruk had een bezitterige macht over haar dochter uit te kunnen oefenen. Als Brooke ook maar enigzins zelfstandig zou worden, dan bedreigde dat de controle die Teri op haar uitoefende. Tegelijkertijd werd er op filmsets weinig tot geen rekening gehouden met de jonge leeftijd de kindster door de mannelijke regisseurs, wat bij Shields behoorlijk nare gevoelens heeft achtergelaten. Daarnaast werd Brooke het slachtoffer van verkrachting, exploitatie en het uitlekken van foto’s waarin ze naakt poseerde – en, hallo, slechts 9 jaar oud was! Justitie zette haar juridisch buitenspel, om dezelfde reden waardoor Pamela Anderson jaren later niks meer te zeggen zou hebben over de verspreiding van een video die uit haar huis was gestolen: Brooke Shields was actrice en model, die in meerdere expliciete films had gespeeld, en die er om die reden geen enkele moeite mee zou kunnen hebben dat de foto’s verder zouden worden verspreid.
Een aantal mijlpalen in haar leven maakten het voor Brooke alleen maar duidelijker dat zij voor de filmindustrie niets anders meer kon representeren dan een geseksualiseerd wezen. Dat ze minder in trek was, omdat ze ook intelligent was, merkte ze toen ze naar de universiteit ging en haar carrière begon te haperen. En toen ze als volwassene vertelde over haar ervaring over postnatale depressie, werd ze door het slijk gehaald door Tom Cruise, die vond dat hij zelf veel beter wist waar zij het over had – waar hij uiteindelijk zijn excuses voor heeft aangeboden.
Iedereen in de documentaire lijkt een zeer Amerikaanse houding in te nemen wat betreft de seksualisering van jonge meiden: het kan alleen maar schadelijk zijn, dus het zou niet mogen. Maar daardoor blijf ik als kijker wel achter met een aantal vragen. Sinds het wereldwijde #MeToo schandaal, nemen steeds meer filmmakers de veiligheid van hun werknemers uiterst serieus. Een heel goed voorbeeld is de Netflix hitserie Bridgerton, waar een intimiteitsspecialist aan meewerkte om seksscènes zo veilig mogelijk uit te kunnen voeren. Met zulke veiligheidsmaatregelen in touw, mogen we dan nog steeds niet de ontluikende seksualiteit van jonge vrouwen in beeld brengen? Zelfs niet met de bedoeling om te wringen bij het filmkijkende publiek, of om hen aan het nadenken te zetten, zoals juist de bedoeling was met een film als Pretty Baby? En hoe zit het met representatie? Er heerst nog steeds een ontzettend taboe op vrouwelijke seksualiteit, zeker op die van jonge vrouwen. Komt dat dan niet deels door de backlash tegen Brookes films? En zou een betere vertegenwoordiging van sterke vrouwelijke tienerpersonages die hun seksualiteit met bewustzijn ontdekken juist niet bevoorderlijk zijn voor jonge meisjes? Bovendien, hoe zit het met de objectificatie van mannen? Moeten we daar dan ook maar meteen pertinent mee stoppen?
Het zijn allemaal heel valide vragen, waarvan ik met zekerheid durf te stellen dat de makers ze niet bij haar kijkers wilde achterlaten.
Brooke Shields: Pretty Baby is nu te zien op Disney+.